Τι κάνει τους ανήλικους να σκεφτούν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους;

Είναι αρκετές οι φορές που ακούμε νεαρά παιδιά να εκφράζουν τα παράπονα που έχουν για τους γονείς τους, τις διαφορές και τα έντονα προβλήματα που δημιουργεί η δυσλειτουργική τους συμβίωση. Κάποιες από αυτές τις φορές την επιθυμία των παιδιών να εγκαταλείψουν το σπίτι τους μπορούμε να την καταλάβουμε ως αντίδραση και αναζήτηση της ενηλικίωσης, κάποιες άλλες φορές σαν καπρίτσιο και ίσος κάποιες άλλες η ανάγκη της φυγής από το σπίτι να εκφράζει την επιθυμία να απαλλαχτούν από κάτι πραγματικά σοβαρό.

 Όταν ένα παιδί, ένας έφηβος θέλει να φύγει από εκεί που μεγάλωσε, με αυτή του την σκέψη μας δηλώνει για αρχή ότι θέλει να φύγει από κάπου που δεν περνά καλά και επιθυμεί να τρέξει για να ξεκινήσει κάτι καινούργιο ελπίζοντας ότι αυτό το καινούργιο θα είναι καλύτερο, ευκολότερο ίσος και λιγότερο οδυνηρό. Πολύ πριν η επιθυμία γίνει πράξη το άτομο που θέλει να φύγει βιώνει την σύγχυση, την ανασφάλεια, το άγχος τα διλήμματα και ένα σορό από σκέψεις και συναισθήματα. 

Σε όποια ηλικία όμως και να είμαστε τί είναι αυτό που μας κάνει να θέλουμε τόσο έντονα να ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΟΥΜΕ αυτό που έχουμε; Αυτό το κάτι είναι συνήθως ένα γεγονός το οποίο για το άτομο που το ζει μπορεί να είναι αρκετά τραυματικό. Πολλές φορές ρωτήθηκαν άτομα για τους λόγους που τους έκαναν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους και οι απαντήσεις περιστρέφονταν γύρο από πληγές, τραύματα και την ύπαρξη ενός τεράστιου κενού. "Δεν ακούγομαι, δεν υπάρχω για αυτούς τους ανθρώπους" ή "η παρουσία μου σε εκείνο το σπίτι είναι περιττή, κανείς δεν με καταλαβαίνει" ή "κανείς δεν με πιστεύει" είναι κάποιες από τις συχνές απαντήσεις.

Απ’ότι καταλαβαίνεται από τα πιο πάνω αυτό που φαίνεται να υπάρχει έντονα και από τις δύο πλευρές είναι η απόρριψη. Το παιδί αισθάνεται ότι οι γονείς δεν είναι αρκετά καλοί για κάποιους λόγους και παράλληλα ότι δεν τον/την θέλουν αρκετά και τον/την απορρίπτουν. Οι γονείς από την άλλη αισθάνονται επίσης απόρριψη από το παιδί τους. Αισθάνονται ότι το παιδί τους, τους θεωρεί αντίπαλους και όχι σύμμαχους και σίγουρα αισθάνονται ότι το παιδί τους πιστεύει ότι είναι ανίκανοι για τον ρόλο τους. Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις τελικά καταλήγουν παιδί και γονείς  να γίνονται αντίπαλοι.

Οι γονείς καταλαβαίνουν ότι το παιδί τους έχει κάποιο πρόβλημα ή κάποια δυσκολία που δεν τους αφήνει να συνεννοηθούν αλλά πολλές φορές αντί αυτό το πρόβλημα ή η δυσκολία να γίνουν τα θέματα της συζήτησης τους η επικοινωνία τους γίνεται πολύ άγονη αφού το θέμα συζήτησης ή καυγά είναι συνήθως η κακή συμπεριφορά των παιδιών ή οι άμεσες αντιδράσεις τους. Αυτές οι συζητήσεις δηλαδή η κακή συμπεριφορά ή η έλλειψη σεβασμού φυσικά και μπορεί να γίνουν θέματα συζήτησης αλλά στη φάση που ένα παιδί θέλει να εγκαταλείψει το σπίτι του, δηλαδή την ασφάλεια του και τον τρόπο ζωής του, την επιβίωση του, ας μην μείνουμε μόνο στην συμπεριφορά και ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα με πραγματική ουσία.

Συζήτηση πραγματικής ουσίας σημαίνει πρώτα επιβεβαίωση για το παιδί ότι έχει κάπου να στηριχτεί και ότι πραγματικά αγαπιέται. Ότι η μυστικοπάθεια μπορεί να μας οδηγήσει μόνο σε μια πιθανή καταστροφή και όχι στην λύση των προβλημάτων μας και επιβεβαίωση ότι όποιο και να είναι το ζόρι που τραβά το παιδί σίγουρα θα το εμπιστευτώ σαν γονιός και θα είμαι δίπλα του για να το αντιμετωπίσουμε μαζί. Αν αυτά δεν γίνουν και παραμείνουμε ή κολλήσουμε στους κανόνες συμπεριφοράς και στην επίδειξη δύναμης μέσα στο σπίτι τότε μάλλον το αποτέλεσμα θα είναι ότι η αίσθηση απόρριψης θα μετατραπεί σε πόνο, απογοήτευση και μοναξιά.

Κάτι που μπορεί να μας αποσπάσει την προσοχή από αυτά που μπορεί να περνά το παιδί είναι το υπερβολικό άγχος που μπορεί να υπάρχει μέσα στο σπίτι. Αν μια οικογένεια αποπροσανατολιστεί από τον σκοπό της (σύνολο – ομάδα) και ασχολείται μόνο με ένα θέμα που μπορεί να είναι προβλήματα συζύγων, θέμα υγείας κάποιου μέλους της οικογένειας, οικονομικά θέματα τότε είναι δεδομένο ότι αφού πλέον δεν λειτουργούμε ομαδικά κάποια πράγματα που δεν συζητούνται θα φουντώνουν με τον καιρό μέχρι να ξεσπάσει η μπόρα.

Η εφηβεία μπορεί να είναι ένας άλλος λόγος όχι φυσικά αυτός που θα κάνει ίσος τις συζητήσεις και τους καβγάδες πιο έντονους αλλά και το αίσθημα φυγής να φουντώνει. Ο έφηβος ψάχνει τον εαυτό του προσπαθεί να ερευνήσει ιδέες ή καλύτερα εμπειρίες που θα τον οδηγήσουν σε αυτό που είναι. Σε αυτή την περίοδο οι έφηβοι χρειάζονται τους γονείς τους δίπλα τους (με απόσταση) και όχι απέναντι τους.

Θα τελειώσω με τον πιο σημαντικό λόγο που κάνει τα παιδιά να εγκαταλείψουν το σπίτι. Αυτός ο λόγος είναι η Βία . Η βία έχει πάρα πολλές μορφές δεν είναι μόνο σωματική αλλά μπορεί να είναι σεξουαλική, λεκτική ή μπορεί να έχει ακόμα και τη μορφή εγκατάλειψης. Είναι αρκετά λυπηρό όταν τα παιδιά εξομολογούνται την βία σε ένα από τους γονείς και μπορεί αυτοί να τους αμφισβητούν. Ακόμα και αν θεωρείτε για κάποιους λόγους ότι το παιδί μπορεί να είναι υπερβολικό σε αυτά που λέει ερευνήστε το. Μπορεί να βρείτε κάποια αλήθεια να κρύβετε κάπου.

Ότι και αν συμβαίνει είτε από τα προαναφερθέντα είτε κάτι άλλο μην χάσετε την ψυχραιμία σας (ίσος μάλιστα να χρειάζεστε και εσείς στήριξη). Θα ήταν σοφότερο αν οι γονείς παρά να προσπαθήσουν να επιβληθούν σε αυτή τη φάση να προσπαθήσουν να επικοινωνήσουν. Πριν δοκιμάσουν να μιλήσουν με το παιδί τους να ρωτήσουν τον εαυτό τους τι είναι αυτό που έμαθαν από τον τρόπο που γίνονται μέχρι σήμερα οι συζητήσεις τους. Πώς συζητούν; Ποια θέματα οδηγούν σε αδιέξοδα και ποια σε καυγάδες; Ποιος τόνος φωνής δημιουργεί κλίμα συζήτησης; Υπάρχουν λέξεις οι φράσεις που πατούν τα κόκκινα κουμπιά του θυμού; Υπάρχει συνήθως μια δομή συζήτησης που οδηγεί σε καυγά;

Όταν το σκεφτείτε θα δείτε ότι γονείς και παιδιά που έχουν συχνά καυγάδες καταλήγουν σε αυτούς όταν ακολουθούν πιστά 2-3 βήματα. Ένα συχνό παράδειγμα είναι:

-          Μάζεψε τα ρούχα από το δωμάτιο σου

-          ………….

-          Μάζεψες τα ρούχα από το δωμάτιο σου;

-          Αργότερα, βαριέμαι τώρα.

-          (με φωνές) Μάζεψε τα ρούχα από το δωμάτιο σου τώρα γιατί ………

(τότε το παιδί μαζεύει τα ρούχα)

Στο πιο πάνω παράδειγμα ο κανόνας για το παιδί λέει ότι η ώρα που πρέπει πραγματικά να μαζέψει τα πράγματα του από το δωμάτιο του είναι όταν ξεκινήσουν οι φωνές. Οπόταν σαν πρώτο βήμα προσπαθήστε να επικοινωνήσετε αλλάζοντας λίγο τον φαύλο κύκλο της συμπεριφοράς ή τον τρόπο που εσείς επικοινωνείτε.

Αν έχετε να κάνετε με ένα πολύ θυμωμένο παιδί μην καθρεφτίζετε την συμπεριφορά του προσπαθήστε να του προσφέρετε στήριξη, ασφάλεια και εμπιστοσύνη (δηλαδή χώρο να μιλήσει ελεύθερα).  Όταν το παιδί νοιώθει ανασφάλεια και δεν ξέρει που να μιλήσει τότε τους αποφεύγει όλους και το κενό μέσα του μεγαλώνει. Ίσος τότε στραφεί σε κάποιους φίλους με αποτέλεσμα οι φίλοι αυτοί να γίνουν μεγαλύτερη ασφάλεια από ότι οι γονείς. Αυτό δημιουργεί πολλές δυσκολίες ή μάλλον ανασφάλεια καλύτερα ειδικότερα στους γονείς. Ο λόγος είναι γιατί οι γονείς ξεκινούν να νοιώθουν ανταγωνιστικά με τους φίλους ή ακόμα και με τους γονείς των φίλων. Μην τα βάζετε με τους φίλους τον παιδιών σας, δεν έχετε να τους ανταγωνιστείτε σε κάτι. Οι ρόλοι σας είναι εντελώς διαφορετικοί εσείς είστε γονείς!

Συνεχίζω από την τελευταία μου πρόταση δίνοντας της αρκετή βάση και επαναλαμβάνοντας ότι εσείς είστε οι γονείς! Δεν μπορείτε να είστε κολλητοί με τα παιδιά σας, ούτε να πάτε σε κλαμπ για να διασκεδάσετε μαζί ούτε να κάνετε κούρσες με το αυτοκίνητο ή να καπνίζετε σαν φιλαράκια και να πίνετε μαζί λέγοντας αστεία και κοροϊδεύοντας αυτά που με κάποιο τρόπο προσπαθείτε να οριοθετήσετε και να καθοδηγήσετε. Ο γονιός είναι γονιός και το παιδί είναι παιδί. Ισχύει φυσικά και το αντίθετο ούτε και το παιδί δεν είναι σωστό να παίρνει το ρόλο του γονέα προς τους γονείς του και να τους βάζει σε «τάξη» αν υπάρχουν προβλήματα. Οι ρόλοι πρέπει να είναι καθορισμένοι και φανεροί.

Όλα τα πιο πάνω είναι τεράστια κεφάλαια και χωρούν μεγάλες αναλύσεις εδώ έκανα απλά μια αφορά. Θέλω πάντα να κλείνω θετικά και θα το κάνω και αυτή τη φορά θυμίζοντας ότι οι γονείς μας είναι οι πιο σημαντικοί άνθρωποι που έχουμε στην εκκίνηση της ζωής μας. Μας μαθαίνουν να έχουμε εμπιστοσύνη πρώτα σε αυτούς, στον εαυτό μας και στην κοινωνία που ζούμε. Φυσικά είναι δύσκολο να είσαι γονιός και είναι και αδύνατο να είσαι άριστος γονιός. Όλοι κάνουμε λάθη. Το ένα λάθος δεν κάνει κανένα να εγκαταλείψει το σπίτι του. Πρέπει να είναι πολλά και τραυματικά.

 Μαρίνα Ζανέττη
Σύμβουλος Ψυχοθεραπεύτρια
Τηλ. 25 762686