Ταξίδι στη χώρα των τραυμάτων

Μια από της αγαπημένες μου ιστορίες είναι ο μάγος του Οζ. Οι ήρωες από το γνωστό αυτό παραμύθι μας εξηγήσουν πώς λειτουργεί μια τραυματική εμπειρία. Ας δούμε λοιπόν την ιστορία για ακόμα μια φορά…..

Μια φορά και ένα καιρό στο Κάνσας ζούσε η Ντόροθυ. Η ζωή της κυλούσε ήρεμα ως και βαρετά. Η Ντόροθυ βαριόταν τόσο πολύ που παρακαλούσε να γίνει κάτι για να την σώσει από την πλήξη που ένοιωθε. Ξαφνικά ένας ανεμοστρόβιλος την πήρε σε ένα κόσμο μαγικό όπου γνώρισε καινούργιους φίλους. Τον τενεκεδένιο που του έλειπε η καρδιά και έτσι δεν μπορούσε να νοιώσει, το σκιάχτρο που δεν είχε μυαλό και δεν μπορούσε να σκεφτεί και το δειλό λιοντάρι που από το φόβο του δεν μπορούσε να ζήσει καμία στιγμή από το παρόν του. Τότε οι τέσσερεις αυτοί φίλοι ξεκίνησαν το ταξίδι τους για να βρουν το μάγο του Οζ που θα τους έδεινε όλα όσα τους έλειπαν. Στη διαδρομή συνάντησαν την κακιά μάγισσα που τους παγίδευε και τους εμπόδιζε συνέχεια να φτάσουν στον προορισμό τους. Η παρέα όμως με το πείσμα και την θέληση της συνέχισε το ταξίδι της ξέφυγε από της παγίδες και τελικά…..  ε ναι λοιπόν τα κατάφερε!

Υποψιάζομαι ότι διερωτάστε γιατί αυτή η ιστορία έχει σχέση με όποια γεγονότα μας σημαδεύουν και μας τραυματίζουν; Ας δούμε λοιπόν τι κάνουμε σε αυτές τις στιγμές. Χάνουμε τη λογική μας (σκιάχτρο) δεν μπορούμε να σκεφτούμε παρασυρόμαστε σε διάφορα και ίσος η λογική μας τελικά να καταλήγει σε παραλογισμούς. Άλλες φορές χρησιμοποιούμε μια υπεραναλυμένη λογική σαν άμυνα για να ξεφύγουμε από τα συναισθήματα μας (που πολλές φορές πονάνε τόσο πολύ). Άλλοτε, ίσος να μην νοιώθουμε (τενεκεδένιος), να έχουμε την αίσθηση του συναισθηματικού μουδιάσματος και τότε δεν  μπορούμε να νοιώσουμε τον πόνο ούτε τον δικό μας αλλά ούτε και του άλλου και συμπεριφερόμαστε «άκαρδα» και στους άλλους αλλά και στον ίδιο μας τον εαυτό. Τέλος άλλες φορές αποφεύγουμε ή δεν τολμούμε, να ζήσουμε το παρών (λιοντάρι) γιατί παλιότερα κάποια γεγονότα μας πλήγωσαν, φοβόμαστε-δειλιάζουμε να ζήσουμε και έτσι με πολλή μαεστρία αποφεύγουμε το παρόν μας ή ίσος με ακόμη περισσότερη μαεστρία επαναλαμβάνουμε την ίδια ιστορία προσδοκώντας κάθε φορά αυτό που μας πληγώνει να μην επαναληφθεί αποφεύγοντας όμως να αλλάξουμε το σενάριο.

Τόση ώρα όμως μιλώ για τα τραύματα και ίσος να είναι καλό να εξηγήσω ότι κάτι χαρακτηρίζεται ως τραύμα όταν νοιώσουμε ότι έχουμε χάσει εντελώς τον έλεγχο. Είναι κάτι που αισθανόμαστε ως συντριπτικό, τρομακτικό και είναι τόσο μεγάλο που έχει τη δύναμη να μας καταστρέψει. Κάποιοι περιγράφουν μια τραυματική εμπειρία σαν ανεμοστρόβιλο που στροβιλίζει τα πάντα και άλλοι σαν χαλίκι που μπαίνει στο παπούτσι μας και μας πονά ή ακόμα και μας ματώνει. Υπάρχουν μεγάλα και μικρά τραύματα. Τα μεγάλα είναι αυτά που μπορούν να μας συντρίψουν (βία, πόλεμος, παντοτινή απώλεια), τα μικρά είναι αυτά που έχουν τη δύναμη να μας τραυματίσουν  αλλά ξέρουμε ότι μπορούμε να επιβιώσουμε (αλλαγή δουλειάς, διαζύγιο).

Πότε και πώς δημιουργούνται τα τραύματα και γιατί σε κάποιους είναι πιο μεγάλα και σε άλλους όχι τόσο μεγάλα; Δεν υπάρχει συνταγή συλλογής τραυματικών εμπειριών και αυτό γιατί μπορούν να προκληθούν με αμέτρητους τρόπους.  Υπάρχουν κάποια σημαντικά στοιχεία όμως που ίσος μας βοηθήσουν να καταλάβουμε γιατί κάποιες καταστάσεις μας πλήγωσαν τόσο.

Είναι φυσικό ότι όσο πιο νεαρό είναι ένα άτομο τόσο πιο ευάλωτο και ευαίσθητο είναι, τόσο από αναπτυξιακής όσο και από εμπειρικής πλευράς. Οπωσδήποτε δεν μπορούμε να περιμένουμε από ένα παιδί να λειτουργήσει με τη λογική ενός ενήλικα πρώτα από όλα γιατί ίσος ακόμα να μην είναι έτοιμο εγκεφαλικά να λειτουργήσει με την ίδια λογική αλλά επίσης γιατί οι εμπειρίες του είναι αρκετά λιγότερες που οπωσδήποτε θα το κάνει να αντιδράσει διαφορετικά. Κάθε καινούργιο το κάνουμε με λιγότερη πείρα, νοιώθουμε περισσότερη ανασφάλεια στις αντιδράσεις μας, ειδικά αν η γνώση μας στο θέμα είναι λίγη.  Αυτά που γίνονται σε παιδική ηλικία δεν έχουμε εμπειρίες και δεν ξέρουμε πώς να τα διαχειριστούμε. Για παράδειγμα αν ένα παιδί δεχτεί παρενόχληση δεν ξέρει αν δεν έχει ενημερωθεί πριν τι πρέπει να κάνει και πώς μπορεί να αντιδράσει σε αυτή την κατάσταση. Επίσης όσο πιο μικροί, τόσο πιο αδύναμοι και ευάλωτοι είμαστε για να αντιμετωπίσουμε κάποιες καταστάσεις. Η στήριξη που έχουμε από το περιβάλλον μας είναι επίσης σημαντική αν είμαστε μόνοι μας ή αισθανόμαστε μόνοι μας τα πράγματα γίνονται αυτόματα πιο δύσκολα.

Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθώ στο ποιος μας προκαλεί αυτή την εμπειρία. Σκεφτείτε τι περιεχόμενο έχει συναισθηματικά αν ένας κολλητός σας φίλος σας πει κάτι που θα σας πληγώσει και τι θα νοιώσετε αν το ίδιο πράγμα σας το πει κάποιος άγνωστος. Στην πρώτη περίπτωση φυσικά η ένταση είναι πολύ περισσότερη αφού όσο πιο γνωστός/ δικός μας είναι κάποιος τόσα πιο πολλά συναισθήματα μπορεί να μας προκαλέσει. Αν αυτό που μας λένε γίνετε και επαναλαμβανόμενα τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο έντονα.

Πολλές φορές βλέπουμε στη ζωή μας να επαναλαμβάνουμε τα ίδια σενάρια και διερωτόμαστε γιατί. Γιατί το κάνω συνέχεια αυτό; Πότε θα μάθω να λειτουργώ με το μυαλό μου; Γιατί δεν ακούω ή δεν βλέπω όταν γίνεται κάτι και αντιδρώ μετά από ώρες όταν είμαι μόνη/ος; Αυτά πιθανόν να είναι ερωτήματα που βάζουμε σε επαναλήψεις καταστάσεων που μπορεί να μας πλήγωσαν ακόμα και να μας τραυμάτισαν. Αυτό είναι μια πιθανή αντίδραση, χωρίς να συνειδητοποιούμε αναπαράγουμε τραυματικά σενάρια. Φυσικά και υπάρχει λόγος που το κάνουμε αυτό! Κάθε φορά περιμένουμε ότι αυτή τη φορά θα τα καταφέρουμε. Προσπαθούμε να σπάσουμε το σενάριο.  Μια άλλη πολύ αμυντική αντίδραση είναι να είμαστε σε μια διαδικασία που χτυπά συνέχεια συναγερμός. Να φοβόμαστε ότι το ίδιο πράγμα θα ξανασυμβεί με αποτέλεσμα να μην ζούμε το παρόν αλλά να έχουμε κολλήσει στο παρελθόν. Άλλη αντίδραση είναι το συναισθηματικό μούδιασμα δεν αισθάνομαι έχω παγώσει.

Και τώρα τι; Η αιώνια ερώτηση «τι κάνω»; Μακάρι να υπήρχαν συνταγές που να μπορούσαμε να πούμε κάνε αυτό αυτό και αυτό και θα περάσει. Δύστυχος τις περισσότερες φορές όμως η διαδικασία είναι ότι  πρώτα πρέπει να περάσουμε στην αποκάλυψη αυτής της εμπειρίας και δεν είναι καθόλου εύκολο αυτό πρώτο γιατί πρέπει να θυμηθούμε όλα αυτά που συνέβηκαν και δεύτερο γιατί αυτή η διαδικασία μας προκαλεί έντονα συναισθήματα. Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι δεν χρειάζεται να θυμώνουμε συνέχεια στον εαυτό μας αλλά χρειαζόμαστε κατανόηση και αγάπη πρώτα από εμάς τους ίδιους και ίσος μετά να μπορούμε να τα ζητήσουμε και από άλλους. Η στήριξη που παίρνουμε από τους γύρω μας πολλές φορές δρα σαν ένα καλό φάρμακο αφού μαζί με τη στήριξη προσφέρετε και η αποδοχή του ποιοι είμαστε. Όλοι μας κουβαλούμε ένα μπαούλο γεμάτο με εμπειρίες και συναισθήματα και σίγουρα κάποια από αυτά τραυματικά. Όταν κολλούμε σε κάτι σίγουρα το μόνο που μπορεί να μας κάνει είναι να μας οδηγήσει ξανά στα ίδια οπόταν ας αφήσουμε τις εμπειρίες μας να μας διδάξουν και να φροντίσουμε να γίνουμε εμείς οι διαχειριστές της ζωής μας.

Τελικά η παρέα δεν τα έβαλε κάτω το σκιάχτρο βρήκε το μυαλό που του έλειπε, ο τενεκεδένιος τα συναισθήματα του, και το λιοντάρι βρήκε το θάρρος να ζήσει το παρόν του. Όλα όμως αυτά τα κατάφεραν όταν πήραν την απόφαση να βρουν ο κάθε ένας από αυτούς την δική τους ευτυχία.

 

Μαρίνα Ζανέττη

Σύμβουλος Ψυχοθεραπεύτρια

Κέντρο Ψυχοθεραπείας και Προσωπικής Ανάπτυξης

Τηλ. 25 762686