Η δύναμη της συμπόνιας

Συμπόνια, μια διάθεση που οι περισσότεροι από εμάς δείχνουμε να έχουμε για τους άλλους ειδικά για τους φίλους μας όταν κάτι δεν τους πάει καλά. Συναισθανόμαστε και πονάμε μαζί τους. Καθοδηγούμε και συμβουλεύουμε ανάλογα με αυτό που συνέβη χωρίς να κάνουμε κριτική και μάλιστα με αρκετά γλυκό και παρηγορητικό τρόπο. Γιατί όμως όταν κάτι ανάλογο συμβαίνει σε εμάς δεν λέμε στον εαυτό μου αυτά που λέμε στους άλλους; Γιατί όταν μας συμβεί κάτι που πιθανόν είτε δεν μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς είτε δεν υπήρχε άλλος τρόπος να λειτουργήσει αυτό που προσπαθούμε τότε ξεκινούμε ένα πόλεμο αυτοσχολιασμού για την κάθε μας πράξη; Επιμένω φυσικά ότι σε ανάλογη κατάσταση σε κάποιον άλλον δεν θα κάναμε πόλεμο θα δίναμε συνήθως μια αγκαλιά, ένα χάδι, μια καλή κουβέντα και πιθανόν και κάποια συμβουλή.

Συμπόνια, συμ+πόνια σημαίνει πονώ με κάποιον. Η διάθεση μας να πονέσουμε με αυτό που μας συνέβη κάποιες φορές καταλήγει σε αποτυχία. Περιμένουμε από τους άλλους να μας καταλάβουν, ίσως να ενισχύσουν εκείνη την ώρα την αυτοπεποίθηση μας, να μας εμπιστευτούν και να μας φροντίσουν. Περιμένουμε να μας πουν ότι αυτό που μας συνέβη θα μπορούσε να συμβεί σε οποιονδήποτε και ότι δεν έχει σημασία να κάνουμε ένα εσωτερικό δικαστήριο. Γιατί όμως γίνεται αυτό?

Ίσως γιατί αυτό μάθαμε στη ζωή μας. Ξέρετε λίγο μετά από τη γέννηση ενός παιδιού κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας το κατακεραυνώνουμε με τη φράση «να είσαι δυνατός/η όχι να κλαις, μην θυμώνεις, μην, μην, μην! Δεν ......» και αυτό στα παιδικά ματάκια ενός παιδιού δημιουργεί μια εικόνα θαυμασμού προς ένα παγωμένο άνθρωπο που δεν αισθάνεται, δεν πονά, δεν κλαίει, δεν γελά γιατί είναι δυνατός! Ξαφνικά αποκτούμε απόσταση και άμυνα με την κατακρεούργηση των συναισθημάτων μας αλλά αυτό το θεωρούμε δύναμη, ασφάλεια και εμπιστοσύνη στη ζωή μας και στην κοινωνία γενικότερα. Συμβουλές όπως «Να είσαι δυνατός, όπως τον φίλο σου τον Γιαννάκη (που δεν έκλεγέ προχτές όταν οι γονείς του του ανακοίνωσαν ότι θα πάρουν διαζύγιο) είδες τι καλά που το αντιμετωπίζει?» δεν μας βοηθούν να είμαστε δυνατοί. Το μόνο που καταφέρνουν είναι να μας διδάσκουν να κρύβουμε τα συναισθήματα μας ή να τα εμφιαλώνουμε μέχρι κάποτε να γίνει μια έκρηξη και να μην αντιλαμβανόμαστε από πού βγήκαν όλα αυτά!

Ξέρετε συμβαίνει και κάτι άλλο ταυτόχρονα πιο σωματικό. Όταν ξεκινούμε να κρίνουμε τον εαυτό μας λέγοντας του πόσο ανόητος είναι, ή κλείνοντας τον στο σπίτι μακριά από τους άλλους τότε δεν γεμίζει μόνο το μυαλό μας με σκέψεις προσπαθόντας να βρει τη λύση αλλά και το σώμα μας μπαίνει σε μια κατάσταση μάχης. Η καρδιά μας κτυπά γρήγορα και έντονα, η θερμοκρασία μας αυξάνετε και αυτός ο κόμπος στο λαιμό μας πιέζει αφόρητα.

Ε και? Έτσι είμαστε πλασμένοι οι άνθρωποι τι να κάνουμε τώρα…… Και όμως αν το λέγαμε αυτό για αυτό που μας βασανίζει θα ήταν τόσο καλό και καθόλου αμυντικό όπως ακούγετε εδώ αυτή τη στιγμή. Ξέρετε το γεγονός ότι είμαστε όλοι άνθρωποι είναι αρκετά ανακουφιστικό από μόνο του αφού ξεκινώντας από εδώ ξέρουμε όλοι ένα πράγμα. Ότι είμαστε άνθρωποι και ότι άνθρωπος σημαίνει ότι έχει και το δικαίωμα να κάνει λάθος. Και πάλι αν πάρουμε τις δύο άκρες αυτής της πραγματικότητας η μια μπορεί να μας ανακουφίσει και να μας επανάπαυσή στην απάθεια και στην έλλειψη πάλι των συναισθημάτων μας με την δικαιολογία ότι είμαστε άνθρωποι. Η άλλη πλευρά μπορεί να μας οδηγήσει στο ότι πρέπει να είμαι ο τέλειος άνθρωπος που θα μας κατά-αγχώσει αφού αυτό δεν υπάρχει στα πλαίσια της φύσης μας. Η επιβολή της τελειότητας μας μπορεί μόνο να μας προσφέρει το αόριστο φταίξιμο. Εγώ φταίω για όλα δεν έπρεπε να συμβεί αυτό. Ή ακόμη μπορεί να μας βάλει σε ένα ατέλειωτο σπιράλ συγκρίσεων με το τι κάνει ο ένας τι κάνει ο άλλος κάνοντας τις απαιτήσεις που έχουμε από τον εαυτό μας παράλογες ανάλογα των συνθηκών που ζούμε. Ποια είναι η κατάληξη αυτής της πλευράς; Ο φόβος και η θλίψη! Ο φόβος ότι οι άλλοι τα καταφέρνουν ενώ εγώ τίποτα. Και ξαφνικά είμαι διαφορετικός άνθρωπος. Δεν είμαι όπως τους άλλους. Δεν ανήκω σε αυτή την παρέα, δεν ανήκω σε αυτό το γραφείο, δεν ανήκω …… κάνω λάθη.

Όλοι κάνουμε λάθη. Μάλιστα κάποιοι άνθρωποι που είδαμε ότι δεν κάνουν λάθος τους ονομάσαμε Θεούς. Αντιλαμβανόμενοι την διαφορά που τους διακρίνει. Και για φανταστείτε πώς θα ήταν η ζωή σε ένα κόσμο τέλειο, χωρίς κανένα ψεγάδι χωρίς τίποτα που να θυμίζει ότι είμαστε άνθρωποι. Ξαφνικά η εικόνα του τέλειου (σε εμένα τουλάχιστον) δεν φαίνεται τόσο τέλεια.

Πού θέλω να καταλήξω; Να αφήσουμε τις υπερβολικές και να αρκεστούμε στις πραγματικές προσδοκίες που μπορούμε να έχουμε ο κάθε ένας μας από τον εαυτό μας. Ο κάθε ένας από εμάς ξέρει ποιες είναι αυτές. Να ζούμε με συνείδηση την κάθε μας στιγμή προσπαθώντας να απολαμβάνουμε και να καταλαβαίνουμε αυτό που μας συμβαίνει ακόμα και αν δεν είναι συνταραχτικό, σπουδαίο ή μοναδικό. Ξέρετε το να μυρίσουμε ένα μαγιάτικο τριαντάφυλλο δεν είναι τίποτα από τα πιο πάνω. Αλλά κάθε φορά που έχουμε την ευκαιρία να το κάνουμε δεν μπαίνουμε σε διαδικασία σύγκρισης με τις προηγούμενες φορές απλώς το απολαμβάνουμε. Όταν είμαστε ερωτευμένοι το ίδιο. Δεν ξεκινούμε να απαριθμούμε τα υπέρ και τα κατά τις κάθε φοράς σαν λογιστές συναισθημάτων και καταστάσεων. Απλά το ζούμε και είναι υπέροχο. Το ίδιο μπορεί να γίνει και στα όχι τόσο καλά γεγονότα και αυτά ανθρώπινα είναι. Αν αυτό ακόμα δεν σας βοηθά στο να καταλάβετε πώς συμπονούμε τον εαυτό μας, σκεφτείτε τι θα λέγατε ή τι θα κάνατε για κάποιον φίλο που παλεύει να αντιμετωπίσει ένα λάθος, μια κατάσταση, ή ένα συναίσθημα. Τώρα σκεφτείτε τι θα κάνατε αν το ίδιο συνέβαινε σε εσάς. Θα αντιδρούσατε το ίδιο; Θα λέγατε στον εαυτό σας ότι όλοι κάνουν λάθη, ότι είμαστε όλοι άνθρωποι, θα τον «χαϊδεύατε», θα τον καθησυχάζατε, θα του δίνατε θάρρος να προχωρήσει και να επανεκκινήσει; Αν απαντήσατε ναι τότε μπράβο! Αποδείξατε ότι μπορεί να είστε συμπονετικοί και με τον εαυτό σας. Αν όχι τότε ίσως να είναι η ευκαιρία την επόμενη φορά να μην καθίσετε απέναντί σας αλλά δίπλα σας!

Μαρίνα Ζανέττη