Παιδιά και σχολική ανησυχία!

Έχει πλησιάσει ο καιρός που τα κουδούνια του σχολείου θα χτυπήσουν ξανά για μάθημα. Πολλά παιδάκια αισθάνονται χαρά, ενθουσιασμό που μεγαλώνουν, που θα συναντηθούν με τα μεγαλύτερα αδέλφια τους στο σχολείο και ένα καινούργιο κεφάλαιο της ζωής τους ξεκινά. Ένα άλλο μερίδιο παιδιών κατακλύζεται από ανησυχία και σύγχιση. Δεν ξέρουν αν πρέπει να χαρούν ούτε τί να περιμένουν. Για αυτά το σχολείο είναι κάτι εντελώς άγνωστο και η φαντασία τους δημιουργεί σκηνές άλλοτε χαράς και άλλοτε ανησυχίας.

Γιατί όμως ένας χώρος όπως το σχολείο που είναι γεμάτος με παιδιά να προκαλεί ανησυχία; Και αυτό γιατί να συμβαίνει και στα μεγαλύτερα παιδιά (όχι μόνο πρωτάκια;) Για τα πρωτάκια που νοιώθουν μεγάλη ανησυχία, το σχολείο, είναι ένας χώρος που απλά τα αποχωρίζει εντελώς από τους γονείς τους. Δεν έχουν καμία επαφή και μέσα σε αυτό τον χρόνο που θα προκύψει μέχρι να ξανα-ανταμωθούν περνούν από το μυαλό τους πολλές σκέψεις. Θα είναι εντάξει οι γονείς μου μετά; Θα μείνω μόνος; Θα…; Θα…; Θα…; Ο φόβος του αποχωρισμού ξεκινά και κάποια παιδάκια φτιάχνουν στο μυαλό τους σενάρια υπερβολικά που τους προκαλούν άγχος και φόβο όχι μόνο για το καινούργιο (σχολείο) αλλά και για αυτό που μέχρι τώρα ξέρουν (σπίτι).

Για τα μεγαλύτερα παιδιά που συνεχίζουν να νοιώθουν ανησυχία πιθανόν η ανησυχία τους να οφείλεται στην ανάγκη τους να αποφύγουν καταστάσεις που τους προκαλούν άγχος. Ποιες μπορεί να είναι αυτές οι καταστάσεις;

1. Η απόδοση στο σχολείο που ίσως να μην είναι η προσδοκώμενη από τους γονείς αλλά ίσως και από τα παιδιά. Αν αυτό συμβαίνει πιθανόν πλέον το σχολείο να συσχετίζεται με την κριτική, το αίσθημα κατωτερότητας, το κήρυγμα που προκύπτει στο σπίτι και την «αστυνόμευση» για το διάβασμα και την αποφυγή της χαμηλής απόδοσης.
2. Η αποφυγή της συνάντησης με συγκεκριμένα πρόσωπα. Αυτά τα πρόσωπα μπορεί να είναι άλλα παιδιά, ίσως όμως να είναι και κάποιος δάσκαλος ή δασκάλα που το παιδί (πιθανών αιτιολογημένα, πιθανότερο όχι) θεωρεί ότι δεν το θέλουν.
3. Όταν ένα παιδί πηγαίνει σχολείο αποχωρίζεται ταυτόχρονα με αυτή του την ευθύνη (του μαθητή) χαρούμενες απασχολήσεις. Παιχνίδι, τηλεόραση, ύπνος και ανάπαυση.
4. Τέλος η ανησυχία κάποιου παιδιού για το σχολείο μπορεί για αυτό να έχει σαν αποτέλεσμα κάτι ευχάριστο. Τη σημασία των γύρω του αλλά ταυτόχρονα και την έκφραση της σημασίας με τρόπους που ικανοποιούν οποιοδήποτε παιδί (τρυφερότητα, προσοχή-σημασία, εκφράσεις αγάπης).

Αν κάτι από τα πιο πάνω συμβαίνει προσπαθήστε να το καταλάβετε ούτως ώστε να μπορέσει το παιδί να το χειριστεί. Δεν πρέπει όλα τα παιδιά να γίνουν επιστήμονες, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χαρίσματα τους για αυτό που τους ευχαριστεί χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι τα αφήνουμε να μην κάνουν τίποτα. Ας φτάσουν αυτό που μπορούν, όχι το άπιαστο! Αν κάποιος τους απασχολεί βοηθήστε τους να το λύσουν και αν ζητούν το χάδι, την αγάπη και την προσοχή δώστε τους την χωρίς να είναι ανάγκη να προβάλουν φόβο για να το πάρουν. Όσο αφορά το παιχνίδι τα όρια πάντα χρειάζονται!

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά να ενταχθούν όμορφα και με ηρεμία στο σχολείο;

Καταρχήν μειώστε το δικό σας άγχος. Άγχος συν άγχος σε καμία περίπτωση δεν έχει αποτέλεσμα την ηρεμία. Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά είναι οι καλύτεροι μίμοι που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο. Οπόταν επειδή στην δημοτική ηλικία τα παιδιά ακόμα έχουν τεράστια επαφή με το ένστικτό τους που το εμπιστεύονται απόλυτα, ένα πράγμα που είναι δύσκολο να κάνουμε οι ενήλικες είναι να τα ξεγελάσουμε για τα συναισθήματα μας. Οπόταν αν δείτε ότι το παιδί σας έχει περισσότερο άγχος ελέγξτε αν σας μιμείται. Ποια είναι τα επίπεδα της δικής σας ανησυχίας; Μήπως σκέφτεστε αρνητικά; Είστε τελειομανής; Εκφράζετε τις απόψεις ή τις σκέψης σας έντονα ή και με φωνές; Αν σε κάποια από αυτά απαντήσατε θετικά πιθανόν να χρειάζεται σε πρώτο βήμα να ελέγξετε ή να βοηθήσετε τον δικό σας εαυτό να βρει τις πηγές αυτού του άγχους που πιθανόν να μεταφέρετε.

Δημιουργήστε ένα ήρεμο περιβάλλον στο σπίτι. Αν στο σπίτι υπάρχουν διαπληκτισμοί, διαφορές που δεν λύνονται εύκολα και έχθρα, πιθανόν να κάνει το παιδί να έχει την ανάγκη να αναλάβει σε αυτή την κατάσταση κάποιο ρόλο. Το ρόλο του διαλείμματος από τον καυγά (το παιδί ξεκινά να κλαίει για να μεταφέρει την προσοχή πάνω του, του διασώστη –αναλαμβάνει να μιλήσει για να υποστηρίξει τον ένα από τους δύο- ή ακόμα να έχει την ανάγκη να μείνει εκεί γιατί θέλει να μάθει από πρώτο χέρι την εξέλιξη της κατάστασης.

Αν το παιδί ή γενικότερα η οικογένεια πέρασε κάποιο άσχημο/ τραυματικό γεγονός τελευταία τότε το άγχος που προκύπτει από αυτή την κατάσταση πιθανόν να μεταφέρετε απλά σε κάτι άλλο (σχολείο). Αν συνέβητε κάτι τέτοιο τότε χρειάζεται να ακούσετε το παιδί για να καταλάβετε τι το απασχολεί και πιθανόν να εξηγήσετε, να καθησυχάσετε, να καθοδηγήσετε ή ακόμα και να ζητήσετε βοήθεια αν δεν μπορείτε εσείς. Τι μπορεί να προέκυψε; Η απώλεια κάποιου σημαντικού προσώπου, ένα ατύχημα μια ασθένεια, έντονες οικονομικές δυσκολίες που μεταφέρονται στα παιδιά ή κάτι ανάλογης συναισθηματικής αξίας (μπορεί επίσης να είναι κάτι που με τη σκέψη των ενηλίκων να μην έχει σημασία –σκεφτείτε σαν παιδιά-.

Μιλήστε στα παιδιά για το αίσθημα της ανησυχίας!
Ένας τρόπος για να μπορούν να διαχειριστούν το χρήσιμο αλλά δυσάρεστο αυτό συναίσθημα τα παιδιά είναι αρχικά να το καταλάβουν. Εξηγήστε τους ότι όταν κτυπά η καρδούλα τους έντονα και γρήγορα και σκέφτονται διάφορα πράγματα δεν χρειάζεται να ανησυχούν γιατί είναι κάτι πολύ φυσιολογικό που μπορεί να συμβεί σε όλους τους ανθρώπους. Δώστε τους να καταλάβουν την φυσιολογική αντίδραση μάχης ή φυγής ή παγώματος που συμβαίνει σε όλους μας όταν φοβόμαστε με τρόπο που μπορούν πάλι να τον καταλάβουν. Η αντίδραση μάχης ή φυγής όπως η φράση αποκαλύπτει είναι αυτό που προκύπτει όταν ένα απειλητικό γεγονός βρίσκετε μπροστά μας. Για παράδειγμα φανταστείτε ότι κάποιος έρχεται μπροστά σας με απειλητική διάθεση και ζητά το πορτοφόλι σας. Τι μπορεί να κάνετε;

1. Να τραπείτε σε φυγή.

2. Να παλέψετε μαζί του.

3. Να παγώσετε και να μην αντιδράτε στις διαταγές του.

Αυτό καλό είναι να το εξηγήσουμε και στα παιδιά με ένα πιο κατανοητό για τα παιδιά παράδειγμα. Για παράδειγμα θυμάσαι στην ταινία Μαγαδασκάρη όταν ο Άλεξ το λιοντάρι ήθελε να φάει το Μάρτι την ζέβρα; Ο Μάρτι στην αρχή πάγωσε από το φόβο του και δεν ήξερε τι να κάνει και μετά ξεκίνησε να τρέχει για να σωθεί. Νομίζεις θα μπορούσε να κάνει και κάτι άλλο εκτός από αυτό; ……. Καταλήγουμε στο να παλέψει. Ε! αυτά κάνουμε και εμείς οι άνθρωποι. Κάποτε όταν ανησυχούμε για κάτι τρέχουμε να φύγουμε από αυτό άλλες φορές δεν ξέρουμε τι να κάνουμε από το φόβο μας και άλλες φορές προσπαθούμε όσο μπορούμε για να τα καταφέρουμε, παλεύουμε! Έτσι συμβαίνει και όταν η δασκάλα μας ρωτά κάτι που δεν ξέρουμε κάποτε μπορεί να φοβηθούμε που δεν ξέρουμε και να μην πούμε και τίποτα, άλλες φορές μπορεί να προσπαθήσουμε όσο πιο πολύ μπορούμε και άλλες φορές να θέλουμε να φύγουμε πραγματικά ή με το μυαλό μας, μπορεί ακόμα και να παίζουμε με τα μολύβια μας και να δείχνουμε ότι δεν δίνουμε σημασία. Πιο από τα τρεία μπορεί να μας βοηθήσει περισσότερο;

Εξηγήστε τα σωματικά τους συμπτώματα, όταν έχουμε άγχος χτυπά έντονα και γρήγορα η καρδιά μας. Δεν σημαίνει όμως ότι θα πάθουμε κάτι. Απλώς θέλει να πει σε εμάς να κάνουμε κάτι για να ηρεμίσουμε. Μπορεί να είναι ανακατεμένο λίγο το στομαχάκι και να σκεφτόμαστε διάφορα πράγματα. Δείξτε προθυμία να συζητήσετε με το παιδί αν κάτι το προβληματίζει.Τέλος μπορεί και το παιδί αλλά και εσείς οι ενήλικες να μάθετε μαζί κάποιες ασκήσεις χαλάρωσης που μπορούν να βοηθήσουν πάρα πολύ για να ρίχνουν λίγο την ένταση της ανησυχίας.

Μιλήστε με τα παιδιά σας χωρίς να φοβάστε. Ενθαρρύνετε, καθοδηγήστε, τονώστε του την αυτοπεποίθηση αποδεικνύοντας του τα πραγματικά τα δυνατά του σημεία. Να είστε εκεί και να βλέπετε την πρόοδο του παιδιού σας! Κοντά! Αν δεν μιλήσουμε και αν το παιδί δεν καταλάβει ότι είστε δίπλα του η ασφάλεια του τότε το άγχος παρατραβά οπόταν η φράση ηρέμισε θα περάσει όπως δεν βοηθά εμάς τους ενήλικες δεν βοηθά ούτε τα παιδιά (όταν λέγεται χωρίς περιεχόμενο). Καλή αρχή σε όλα τα παιδιά και στους γονείς!!!!!!

Μαρίνα Ζανέττη
Σύμβουλος Ψυχοθεραπεύτρια
25762686

Ετοιμάζονται ομάδες για 2-3 συναντήσεις που έχουν σκοπό να δείξουν στα παιδιά μέσα από ασκήσεις με παιχνίδι να μάθουν να χαλαρώνουν. Όσοι ενδιαφέρεστε επικοινωνήστε στο 25762686. Οι ομάδες θα είναι με παιδιά σε κοντινή ηλικία και θα διαρκούν γύρω στα 45 λεπτά με 1 ώρα.